کتاب «سرحدات و تقسیمات اداری افغانستان در طول تاریخ» نوشته غلام جیلانی عارض است که در سال 1382 توسط شعبه نشرات کور در پیشاور پاکستان در 95 صفحه منتشر شده است. این کتاب بخش یا فصل بندی خاص ندارد بلکه عناوین مرتبط پشت سر هم به تناسب سلسله زمانی تاریخی بحث شده است از جمله سرحدات، موقعیت مرزها، سرحدات افغانستان قبل از میلاد، سرحدات افغانستان در دوره یونان باختری، معاهدات و… تشکیلات و زون‌های قدیم و جدید اداری.
هرچند ایشان پس از طرح بحث فدرالیسم در کشورهای مختلف این سیستم را برای افغانستان مناسب نمی‌داند اما وی در قسمت واحدهای اداری افغانستان در زمان امان الله خان اداراتی را نام می‌برد که در واقع همان نسخه اولیه فدرالیسم در افغانستان بوده است که به تدریج با گذشت زمان به دلایلی تمرکززدایی جای خود را به تمرکزگرایی داده است. مثلا واحدهای اداری دوره امانی را اینگونه نام می برد:
الف. ولایات: 1. ولایت کابل، 2. ولایت قندهار، 3. ولایت هرات، 4. ولایت ترکستان و 5. ولایت قطغن و بدخشان.
ب. حکومت اعلی: 1. حکومت اعلی سمت مشرقی، 2. حکومت اعلی سمت جنوبی، 3. حکومت اعلی میمنه و 4. حکومت اعلی فراه.
این 5 ولایت و 4 حکومت اعلی به نوبه خود واحدهای کوچکتر یعنی 8 حکومت کلان و 69 حکومت درجه اول، دو و سوم با اختیارات خاص داشته‌اند.
این کتاب را از اینجا دانلود نمایید.
