سبک تاریخ‌نگاری کاتب را متأثر از ابن خلدون دانسته شده و درحالی‌که آثار شماری از تاریخ‌نگاران ما از حد واقعه‌نویسی منشیان دربار و یا خاطره‌نویسی برخی اصحاب قلم فراتر نرفته، کاتب، تاریخ‌نویس دولت‌داری در افغانستان است. به نظر محمدسرور مولایی مُصَحِّح سراج التواریخ، کاتب از سبک رایج تاریخ‌نگاری منشیان و دبیران دربارها، روی برتافت.
در سبک رایج ازیک‌سو نمایش‌های ادبی، لفظی و صنعت‌گری‌های ادیبانه برجسته بود و از سوی دیگر ناگزیر بودند که رعایت حال پادشاهان و امیران را بکنند که این امر موجب حذف و یا تحریف حقایق تاریخی می‌گردید. در این میان شماری بسیار اندکی هستند که بی‌باکانه و با شجاعت به درج و بیان حقایق پرداختند و کاتب یکی از برجسته‌ترین‌های این عرصه است.
یکی از ویژگی‌های سبک تاریخ‌نگاری کاتب، ثبت روزنگار وقایع است. کاتب درعین‌حال که روش توالی و ترتیب سال‌ها را مدنظر قرار داده، با جزئیات بیشتر به ثبت و ضبط روز، هفته، ماه و سال رخدادها پرداخته است. رویکرد ثبت روزانه وقایع به کاتب این امکان را داد که ازیک‌طرف، مسائل و رخدادها را به‌گونه‌ای تفصیلی ذکر کند که در منابع دیگر امکان دستیابی به آن نیست و از جانبی هم از روش متداول ذکر گزینشی رخدادها، عدول کرده همه آنچه را در اسناد و دفترها ثبت و ضبط‌شده بود، بیاورد.
مُصَحح سراج التواریخ معتقد است که کاتب همه آنچه را لازم بود بیان کرد و در برابر اعتراض و انتقاد منتقدان جانانه دفاع کرد و از راه و سبک غیرمتعارف خود دست نکشید و درنهایت موفق به پایه‌گذاری تاریخ‌نویسی نوین گردید.
از دیگر خصوصیات سبک کاتب، هنر ارجاع دانسته شده است؛ به این معنا که پیامدهای رخدادهای پیشین را در رخدادهای پسین موردتوجه قرار داده تا خواننده بداند که در مرحلهِ پسین معلوم شود که نتایج کردار گذشته و آنچه قبلاً اتفاق افتاده، چگونه است. هنر ارجاع در آثار کاتب به پیوند میان گذشته و حال خلاصه نمی‌شود، بلکه آینده را نیز در برمی‌گیرد. کاتب یا آینده را پیش‌بینی کرده و یا به‌عنوان نتیجه اعمال و اقدامات گذشته پنداشته است. کاتب با استفاده از هنر ارجاع، وضعیت عامه مردم را به اراده، تصامیم و اعمال امیران نسبت داده و هرچه بر مردم رفته و می‌رود را نتیجه سیاست‌گذاری و اقدامات امیران می‌داند.
در نوشته به آثار علمی که علامه فیض محمدکاتب نوشته و یا استسناخ کرده و نیز به آثار دیگری که دربارۀ کاتب تولید شده پرداخته است.
1. آثار علمی ملافیض محمدکاتب هزاره
در این مقاله به آثار علمی و تاریخی که علامه فیض محمدکاتب تدوین کرده و آثار علمی که درباره آثاری علمی ایشان تولیدشده است موردبررسی قرار می‌گیرد.
آثار کاتب را در یک دسته‌بندی به دو بخش تقسیم کرده‌اند: آثاری که کاتب تولید کرده است و آثاری که وی آن‌ها را نسخه‌برداری کرده و از خطر نابودی نجات داده است. آنچه ملاحظه می‌شود فهرست آثار تألیفی کاتب است که تعدادی منتشر و به زبان‌های دیگر نیز ترجمه‌شده و تعدادی هنوز منتشر نشده است.
الف) آثار تولید شده کاتب
1. تحفة الحبیب در 3 جلد،( کاتب، ملافیض‌محمد، تحفة الحبیب، کابل، انتشارات امیری، ۱۳۹۳ش). قبلاً مجلات یک و دوم این کتاب در دست بود. ولی اخیراً جلد سوم در این کتاب در آرشیو ملی کشف‌شده است. هر سه جلد این کتاب‌ها از بین نرفته است و در آرشیو ملی نگهداری می‌شود.
2. سراج التواریخ در ۵ جلد(کاتب، ملا فیض‌محمد، سراج التواریخ، تهران، موسسه انتشارات عرفان، ۱۳۹۱ش). بی‌گمان مجلدات سه‌گانه‌ی سراج با شرایط تاریخ‌نویسی وقت نسبت به همه پدید آورده شده در این دوره جامع‌ترین و مستندتر است.
3. تاریخ حکمای متقدم( فشرده‌ای از تاریخ و حیات حکمای قدیم نوشته‌شده است).
4. فیضی از فیوضات( کاتب در این مکلف به رعایت بعضی مسائل نبوده است. در آن از چشمداشت‌ها و استدراک‌ها خود مطالب انتقادآمیزی نسبت کارداران بزرگ جای‌داده است.
5. تذکرۀ الانقلاب( گزارش دقیق و میدانی از تسلط چندماهه بچه سقو است).
6. امان الانشاء( این کتاب هم جز از مسلمات است)
7. نژاد نامه افغان( این کتاب درباره تعداد اقوام ساکن افغانستان را برشمرده است).
8. تاریخ عصر امانیه( علامه در دوره امان‌الله دوباره مأموریت تاریخ‌نگاری را بر عهده گرفت.).
9. نخبة الجغرافیا
10. فقرات شرعیه( به دستور امان‌الله کاتب کتاب فقرات شرعیه را زیر نظر ملا عبدالواسع تحریر نماید).
11. وقایع افغانستان
12. یادداشت‌ها و مقالات کاتب
در مجموعۀآثار کاتب که در آرشیف ملی نگهداری می‌شود بیش از ده هزار صفحه یادداشت‌های مختلف دربارۀ افغانستان به قلم و به خط کاتب موجود است. مقالات متفرقه ازجمله «زن و عفت»، «دین و سلطنت» و «تدریج کمال» در مجله آیینه عرفان منتشرشده است و گفته‌شده که برخی نوشته‌های کاتب در مجله‌های «حی علی الفلاح» و «سراج الاخبار الافغانیه»، نیز منتشرشده است.
ب) آثار تحریر شده به خط کاتب
کاتب در آغاز به امور نویسندگی (1310ق) به جهت خط نستعلیق خوب، بیشتر به استنتاخ کتاب‌ها موردتوجه مقامات درباره موظف می‌شود و به همین خاطر لقب را کاتب را برای او اعطا می‌کند.
1. دستورالعمل آگاهی
2. دیوان شهاب ترشیزی
3. در بیان فیوزهای ضربدار
4. تحفۀ الحبیب ـ جلد دوم
5. تحفۀ الحبیب ـ جلد سوم
6. سراج التواریخ جلدهای 1 و 2
7. سراج التواریخ ـ جلد سوم
8. سراج التواریخ ـ اجزای 92 گانه از جلد سوم
9. امان التواریخ جلد اول
10. امان التواریخ جلد سوم
11. امان التواریخ ـ جلد هفتم
12. تاریخ حکمای متقدم
13. تذکرۀ الانقلاب
14. فیضی از فیوضیات
15. یادداشت‌های مختلف که حوادث سال‌های مختلف تا 1319قمری ارتباط پیدا می‌کند.
2. بیانات و سخنرانی های دربارۀ کاتب
1. استاد دانش، سرور، «کاتب سرآمد همه مورخان پیشین و پسین افغانستان است»، درج در مجموعه مقالات پدر تاریخ‌نگاری افغانستان (سمینار علمی گرامی داشت هشتادوششمین سالگرد وفات علامه فیض محمد کاتب هزاره)، به‌کوشش حسین حیدر بیگی، کابل، انتشارات بنیاد اندیشه، ۱۳۹۶ش.
2. احمدی، محمدامین، «تسخیر هزاره یاغستان به روایت سراج التواریخ»، درج در مجموعه مقالات پدر تاریخ‌نگاری افغانستان (سمینار علمی گرامی داشت هشتادوششمین سالگرد وفات علامه فیض محمد کاتب هزاره)، به‌کوشش حسین حیدر بیگی، کابل، انتشارات بنیاد اندیشه، ۱۳۹۶ش.
3. اشرف غنی، محمد، «آثار کاتب نشان می‌دهد که قدرت مطلقه در یک کشور چگونه عمل می‌کند»، درج در پدر تاریخ‌نگاری افغانستان (مجموعه مقالات سمینار علمی گرامی داشت هشتادوششمین سالگرد وفات علامه فیض محمد کاتب هزاره)، به‌کوشش حسین حیدر بیگی، کابل، انتشارات بنیاد اندیشه، ۱۳۹۶ش.
4. امیری، علی، «فیضی از فیوضات در ذکر زندگی و احوال ملا فیض‌محمد کاتب هزاره»،درج در مجموعه مقالات پدر تاریخ‌نگاری افغانستان (سمینار علمی گرامی داشت هشتادوششمین سالگرد وفات علامه فیض محمد کاتب هزاره)، به‌کوشش حسین حیدر بیگی، کابل، انتشارات بنیاد اندیشه، ۱۳۹۶ش.
خبرگزاری جمهور، «ریاست جمهوری برای نخستین بار از سالروز وفات (علامه کاتب) تجلیل کرد»، ۲۱ دی‌ماه ۱۳۹۵ش.
5. رفیع، حبیب الله، «کتاب‌های بدون سانسور ملا فیض‌محمد کاتب هزاره»، درج در مجموعه مقالات پدر تاریخ‌نگاری افغانستان (سمینار علمی گرامیداشت هشتاد و ششمین سالگرد وفات علامه فیض‌محمد کاتب هزاه)، به‌کوشش حسین حیدر بیگی، کابل انتشارات بیناد اندیشه، ۱۳۹۶ش.
6. عرفانی، محمدقاسم، «ابعاد پیدا و پنهان تجلیل از علامه فیض محمد کاتب هزاره» درج در سایت روزنامه اطلاعات روز، ۲۷دی ماه ۱۳۹۵ش.
7. مولایی، محمدسرور، «خلاف عرف در سراج التواریخ»، درج در مجموعه مقالات پدر تاریخ‌نگاری افغانستان (سمینار علمی گرامی داشت هشتادوششمین سالگرد وفات علامه فیض محمد کاتب هزاره)، به‌کوشش حسین حیدر بیگی، کابل، انتشارات بنیاد اندیشه، ۱۳۹۶ش.
3. کتاب ها و مقالات درباره کاتب
برخی از آثاری که درباره کاتب تدوین‌شده است به شرح ذیل است.
1. نایل، حسین، جستارها (مجموعه آثار ۱)، کابل، بنیاد اندیشه، ۱۳۹۵ش.
2. یزدانی، حسینعلی معروف به‌حاج کاظم یزدانی، «شرح مختصری از زندگی ملا فیض‌محمد کاتب»، مقدمه‌ای بر ج۱ سراج التواریخ اثر ملافیض‌محمد کاتب هزاره، تهران، موسسه انتشارات عرفان، ۱۳۹۱ش.
3. بازتاب تاریخ نگاری تحلیلی در کتاب (فیضی از فیوضات)[علامه فیض محمد کاتب هزاره]، دکتر جلال‌الدین صدیقی، منتشرشده در بامیان نیوز و در وبلاگ پدر تاریخ معاصر افغانستان.
4. حسن رضایی، عهد و میثاق افغان(نقل از کتاب: فیضی از فیوضات)، [نوشته: علامه فیض محمد کاتب هزاره] ، منتشرشده در سایت بامیان نیوز.
5. لمراحسان، فيض محمد کاتب « بيهقی ثانی، مورخ شهير افغان »، منتشرشده در وبلاگ پدر تاریخ معاصر افغانستان.
6. یعقوب یسنا، گذرا نگاهی به زندگی و آثار کاتب هزاره، منتشرشده در وبلاگ پدر تاریخ معاصر افغانستان.
7. رابرت مک چزنی و ا.ح. طرزی، زندگی‌نامه فیض محمدکاتب، منتشرشده در وبلاگ پدر تاریخ معاصر افغانستان.
8. دکتر شمس الحق آريانفر، فیض محمدکاتب هزاره سیاستمدار خبیر و مورخ شهیر، منتشرشده در وبلاگ پدر تاریخ معاصر افغانستان.
9. استاد مایل هروی، درخشش هنر خطاطی فیض محمدکاتب، منتشرشده در وبلاگ پدر تاریخ معاصر افغانستان.
10. دکتر اکرم عثمان، ملا فیض محمد کاتب پدر تاریخ معاصر افغانستان، منتشرشده در وبلاگ پدر تاریخ معاصر افغانستان.
11. عوض نبی زاده، آرامگاه کاتب کجاست؟ منتشرشده در وبلاگ پدر تاریخ معاصر افغانستان.
12. محقق روسی پروفیسور مریم هارونوا، کاتب هزاره معلم، مصحح و مورخ، منتشرشده در وبلاگ پدر تاریخ معاصر افغانستان.
13. پوهاند رسول رهین، جایگاه مرحوم ملا فیض محمد کاتب هزاره در تاریخ‌نویسی معاصر افغانستان، منتشرشده در وبلاگ پدر تاریخ معاصر افغانستان.
14. بشیر سخا ورز، قلم تاریخ در زیر ساطور سانسور، منتشرشده در وبلاگ پدر تاریخ معاصر افغانستان.
15. لطیف ناظمی، کاتب را به‌حق بیهقی روزگارش خوانده‌اند، منتشرشده در وبلاگ پدر تاریخ معاصر افغانستان.
16. صبورالله سیاسنگ، فیض محمد کاتب: تاریخ‌نگاری در غبار تاریخ، منتشرشده در وبلاگ پدر تاریخ معاصر افغانستان.
17. شاه علی‌اکبر شهرستانی، فیض محمد کاتب مرجع بزرگ مورخین افغانستان، منتشرشده در وبلاگ پدر تاریخ معاصر افغانستان.
18. کاتب حقیقت تاریخ!، شریف سعیدی، منتشرشده در وبلاگ پدر تاریخ معاصر افغانستان.
19. نستوه نصیر مهرین، فیض محمد کاتب تاریخ‌نگار، منتشرشده در وبلاگ پدر تاریخ معاصر افغانستان.
20. دکتر جلال‌الدین صدیقی، بازتاب تاریخ‌نگاری تحلیلی در کتاب «فیضی از فیوضات» کاتب، منتشرشده در وبلاگ پدر تاریخ معاصر افغانستان.
21. پوهاند عبدالحی حبیبی، تحفة الحبیب، غنیمت بزرگ و سخت پسندیده، منتشرشده در وبلاگ پدر تاریخ معاصر افغانستان.
22. هادی میران، کاتب، تاریخ‌نگار صادق و امانت‌دار امین، منتشرشده در وبلاگ پدر تاریخ معاصر افغانستان.
23. پوهاند میرحسین شاه، مآخذ سراج التواریخ، منتشرشده در وبلاگ پدر تاریخ معاصر افغانستان.
24. پروفسور میرحسین عابدی، کاتب در هند،از پوهنتون دهلی هندوستان، منتشرشده در وبلاگ پدر تاریخ معاصر افغانستان.
25. حسین فرهمند، اسناد آرشیفی کاتب بازتابگر برشهایی از شخصیت او، منتشرشده در وبلاگ پدر تاریخ معاصر افغانستان.
26. خالق بقایی پامیر زاد، به مناسبت بزرگداشت از سالگرد خجسته ابرمرد کشور علامه ملا فیض محمد کاتب هزاره، منتشرشده در وبلاگ پدر تاریخ معاصر افغانستان.
27. پوهاند رسول رهین، پیام شورای فرهنگی افغانستان به مناسبت سالروز درگذشت فیض محمد کاتب هزاره، منتشرشده در وبلاگ پدر تاریخ معاصر افغانستان.
28. حبیب‌الله احسانی (حسیب)، عدالت اجتماعي در انديشه علامه فيض محمدکاتب (ره)، پگاه اندیشه، نشریه انجمن طلاب افغانستان، منتشرشده در وبلاگ بزم اندیشه.
29. محمد موسی اکبری، انديشه سياسی، اجتماعی ملافيض محمدکاتب هزاره (ره)، منتشرشده در سایت سروش صبا و فصلنامه صبا.
30. سلمان نوری، نقش علامه فیض محمدكاتب هزاره در جنبش مشـروطیت افـغانستان، منتشرشده در سایت سروش صبا و فصلنامه صبا.
31. غلام سخی ارزگانی، نسل‌کشی و جنایات ضد بشری به روایت سراج التواریخ در افغانستان، منتشرشده در سایت هزاره اینترنشنال.
32. بازتاب‌های ستم بر زن هزاره در سراج التواریخ؛ نصیر مهرین، منتشرشده در سایت ویستا، مجله خانه و خانواده.
33. نائل، حسین(1365)، یادنامه کاتب(مقالات سیمنار بین‌المللی فیض محمد کاتب)، کابل، مطبعه دولتی، اول.
34. نائل، حسین(1376)، پژوهشی در بازنمایی و بازشناسی آثار کاتب، سراج، مجله مرکز فرهنگی نویسندگان افغانستان، سال سوم، شماره 12.
35. نائل، حسین(1376)، سایه‌روشن‌های از زندگی فیض محمد کاتب، سراج، مجله مرکز فرهنگی نویسندگان افغانستان، سال سوم، شماره 12.
36. نائل، حسین(1378)، پژوهشی درباره سراج التواریخ ملافیض محمد کاتب ، سراج، قم، مرکز فرهنگی نویسندگان افغانستان، سال ششم(بهار و تابستان1378)، شماره16-17.
37. یزدانی، حسینعلی(1366)، تحقیق پیرامون زندگی شهید ملافیض محمدکاتب، پیام مستضعفین، قم، نشریه سازمان نصر افغانستان، شماره7-68.
38. رضوی غزنوی، علی(1376)، به یاد فیض محمد کاتب پیش‌آهنگ تاریخ‌نویسی در افغانستان معاصر، سراج، مجله مرکز فرهنگی نویسندگان افغانستان، سال سوم، شماره12.
39. رضوی غزنوی، علی(1376)، سیر نثر دری در افغانستان، سراج، مجله مرکز فرهنگی نویسندگان افغانستان، سال سوم، شماره12.
40. رضوی غزنوی، علی(1378)، ملافیض محمد کاتب و سراج التواریخ، ، سراج، قم، مرکز فرهنگی نویسندگان افغانستان، سال پنجم (زمستان1377)، شماره 15.
41. عبدالصابر جنبش، يادي از فيض محمد كاتب هزاره، فصلنامه خط سوم شماره هشتم و نهم بهار و تابستان 1385 ش.
42. حاج كاظم يزداني، تحقيقي پیرامون زندگاني ملا فيض محمد كاتب، فصلنامه سراج سال اول، شمارة دوم زمستان 1373 ش.
43. حسين نائل، سايه روشنايي زندگي فيض محمد كاتب، فصلنامه سراج سال سوم، شماره دوازدهم تابستان 1376.
44. بیک باباپور، یوسف، سراج التواریخ ملافیض محمد کاتب هزاره‌ای، مجله آینه پژوهش، شماره 132 سال 1390.
45. جنبش عبدالصابر، فیض محمد کاتب هزاره یا بیهقی ثانی، خورشید، کابل، سال سوم، شماره 6 ، 1385.
46. حسن زندیه و ام فروه موسوی، شیوه تاریخ‌نگاری و تاریخ نگری فیض محمدکاتب (براساس سراج التواریخ)، سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، شماره 46 سال 1398.
47. محمد یعقوب یسنا، زندگی‌نامه و آثار فیض محمد کاتب، منتشرشده در سایت خراسان زمین، تاریخ انتشار 25 جوزا، 1387.
48. علی امیری، فیضی از فیوضات، در ذکر زندگی و احوال ملافیض محمد کاتب هزاره، یادنامه کاتب، کابل، بنیاد اندیشه
49. علی امیری، تجدید سنت یا اخذ تجدد؟، یادنامه کاتب، کابل، بنیاد اندیشه
50. حسین بیانی راد، روش‌شناسی «آنال‌نگاری شرقی» در تاریخ‌نگاری افغانستان، یادنامه کاتب، کابل، بنیاد اندیشه.
51. جایگاه نثر فیض محمد کاتب هزاره در فارسی دری معاصر افغانستان (بر مبنای سراج التواریخ)، یادنامه کاتب، کابل ، بنیاد اندیشه،
52. محمدباقر حسنی، اندیشۀ سیاسی ملا فیض‌محمد کاتب هزاره، یادنامه کاتب،کابل، بنیاد اندیشه.
53. غلام‌رضا جاویدی، فیض‌محمد کاتب و آسیب‌های تاریخ‌نگاری افغانستان، یادنامه کاتب، کابل، بنیاد اندیشه.
54. دکتر محی‌الدین مهدی، سفرنامه عبدالرحمن(راه دشوار رسیدن به سلطنت)، یادنامه کاتب، کابل، بنیاد اندیشه.
55. غفور لیوال، کاتب و مشروطیت، یادنامه کاتب، کابل، بنیاد اندیشه.
56. حسیب احسانی، تاریخ و تفکر، یادنامه کاتب، کابل، بنیاد اندیشه.
57. محمد عارف محبی، بازتاب موقعیت زنان افغانستانی در سراج التواریخ، یادنامه کاتب/ کابل، بنیاد اندیشه.
58. حسیب احسانی بهسودی، میراث مکتوب ملا فیض‌محمد کاتب هزاره،یادنامه کاتب/ کابل، بنیاد اندیشه.
59. دکتر امان‌الله فصیحی، روایت کاتب از مناسبات خشونت و قدرت در زمان امیرعبدالرحمن، یادنامه کاتب، کابل، بنیاد اندیشه.
60. حسین رهیاب(بلخی)، تطبیق تحولات دوره عبدالرحمن با اعلامیه جهانی حقوق بشر، یادنامه کاتب،کابل، بنیاد اندیشه.
61. نصرالله علیزاده، فعالیت سیاسی ملا فیض‌محمد کاتب هزاره،یادنامه کاتب،کابل، بنیاد اندیشه.
62. بصیراحمد حسین‌زاده، نگاهی به کتاب سراج التواریخ، یادنامه کاتب، کابل، بنیاد اندیشه.
4. ویژه‌نامه و مجموعه مقالات
1. اورال، ویژه‌نامه فیض محمد کاتب هزاره، صاحب‌امتیاز موسسه فرهنگی اورال. مدیرمسئول جواد محقق. مجله در 75 صفحه با مقالات کوتاه و توصیفی ویژه‌نامه را در خارج از کشور، در کشور هولند تهیه و منتشر کرده است.
2. سیمینار بین‌المللی به مناسبت یک‌صد و سی و مین سال زاد فیض محمد کاتب هزاره، مجموعه گزارش‌ها، پیام‌ها و مقالات پژوهشی، گردآورنده جلال‌الدین صدیقی، کابل، انتشارات بنیاد اندیشه و انتشارات امیری، 1395.
3. پدر تاریخ‌نگاری افغانستان، مجموعه مقالات؛این مجموعه دربرگیرندۀ سخنرانی‌ها، بیانیه‌ها و مقالات تخصصی است که در سمینار علمی گرامیداشت علامه فیض‌محمد کاتب ارائه‌شده بود. سمینار کاتب زمستان 1395 از سوی بنیاد اندیشه و نهاد ریاست جمهوری، تاریخ 21 دلو در قصر سلام خانه ارگ ریاست جمهوری و هتل انترکانتیننتال برگزار شد.
4. يادنامه کاتب: مجموعه مقالات/ مجموعه مقالات يادنامه کاتب، به کوشش حسين نائل؛ ويراستار علي پيام، تهران: اميري؛ بنياد انديشه، 1395،127 صفحه.
5. پایان‌نامه‌ها
1. محمدرضا باقری، جنبش عتدالتخواهی در اندیشه کاتب هزاره، دانشگاه ادیان و مذاهب، اندیشه معاصر مسلمین، 13402، [مقطع دکتری]
2. محمدباقر حسنی، اندیشه سیاسی ملافیض محمد کاتب، جامعۀ المصطفی، علوم سیاسی، 1388، [کارشناسی ارشد]
3. ام فروه موسوی، جایگاه نثر فیض محمد کاتب هزاره در فارسی دری معاصر افغانستان (بر مبنای سراج التواریخ)، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) – قزوین – دانشکده علوم انسانی 1392،[کارشناسی ارشد]
