مترجم: محمد سخی رضایی
عوامل زیادی منجر به شکست اتحاد جماهیر شوروی سابق و سپس ایالات متحده در افغانستان شد. یک عامل مشترک، وجود ترکیبی از گروههای ستیزهجوی بسیار انعطافپذیر بود که در برابر هر دو ابرقدرت مقاومت کردند. این ترکیب شامل سه دسته گروه های ستیزه جو می شد: گروه های ستیزه جوی داخلی افغانستان که با متجاوزین می جنگیدند. ستیزه جویان پاکستانی که از مرز عبور می کردند تا به برادران افغان خود کمک کنند و هزاران مجاهدین از کشورهای مختلف، به ویژه کشورهای خاورمیانه، که در جهاد افغانستان مشارکت داشتند. آنها با تغییراتی در ترکیب، نقش و حامیان خارجی خود، 30 سال با هم علیه اتحاد جماهیر شوروی و ایالات متحده جنگیدند و آن را وادار به خروج از افغانستان کردند. نگران کننده است که پس از خروج ایالات متحده از افغانستان در سال 2021، این ترویکای مرگبار مستقر در افغانستان، اکنون پاکستان را هدف قرار می دهد. این شرایط ایجاب می کند تا یک تغییر رویکرد بنیادی در ارزیابی تهدیدات تروریستی در پاکستان صورت بگیرد-از تمرکز انحصاری بر تحریک طالبان تا گستره وسیع تری از تهدیدات ترویکای تحریک طالبان پاکستان، طالبان افغان و القاعده. با درنظرداشت رابطه بین طالبان افغان و تحریک طالبان پاکستان، آخرین گزارش سازمان ملل در باره افغانستان، بیان می دارد که طالبان افغانستان سلاح در اختیار تحریک طالبان قرار می دهد، زمینه آموزش های نظامی آنها را تسهیل می کند و به طور منظم بسته های مالی را در اختیار این گروه قرار می دهد. هدف اساسی القاعده، پس از سال ها فعالیت محدود و سکوت در منطقه، احیای خود بدون رنجاندن میزبانان افغان اش یا جلب توجه منفی غرب به این گروه است.بادرنظرداشت این موضوع، به نظر می رسد القاعده تصمیم گرفته است تا فعالیت هایش را در پاکستان از طریق تی تی پی اجرا کند، در حالیکه از دید بین المللی نیز مخفی بماند. اهمیت تحریک طالبان پاکستان از نظر القاعده از این جا روشن می گردد که این گروه 15 تن از فرماندهان خود را توظیف کرده است تا در انجام عملیات های تروریستی در پاکستان با تحریک طالبان پاکستان همکاری کنند. همچنان، القاعده در حمله بر چترال در سپتمبر سال 2023 جنگجویان مسلح را در اختیار تی تی پی قرار داد که منجر به کشته شدن 4 تن از افسران نظامی پاکستان شد. کمپ القاعده در کنر، تحت هدایت حکیم المصری، مسئولیت آموزش بمبگذاران انتحاری تی تی پی را به عهده دارد. تی تی پی به عنوان مرگبارترین گروه تروریستی در پاکستان طی سه سال گذشته، در ردیف طالبان افغانستان و القاعده نه تنها به خاطر ایدئولوژی و تاریخ مبارزه مشترک با متجاوزین خارجی در افغانستان، بلکه به دلیل اهداف مشترک تطبیق شریعت در پاکستان ، قرار گرفته است.تحریک طالبان قصد دارد آنچه را طالبان افغانستان در کشور خود انجام داده اند در پاکستان اجرا کند گزارش هایی مبنی بر کمک تحریک طالبان پاکستان به طالبان افغانستان از طریق به قتل رساندن آن عده از اعضای این گروه که به گروه رقیب طالبان، داعش خراسان، ملحلق شده بودند، وجود دارد. احتمال دارد طالبان به تی تی پی به طور احتیاط آمیز پناهگاه داده باشد و به طور آشکار از القاعده و تی تی پی در افغانستان از طریق آموزش و در پاکستان از طریق حامیان خود از این گروه های تروریستی حمایت کند. تی تی پی با موقعیتی که در پاکستان دارد، احتمال دارد اقدام به حملات زمینی درپاکستان نموده و از طریق یک کاروزار روایت افراط گرایی خشن خود را تقویت کند. تا آنجایی که استراتیژی ها و تاکتیک های مورد استفاده ترویکا اجازه می دهد، تحریک طالبان پاکستان قصد دارد آنچه را طالبان افغانستان انجام داده اند در پاکستان پیاده کند. امیر نور ولی مهسود در این اواخر در مصاحبه ای با روزنامه خراسان دایری اظهار داشت، “جهاد ما در پاکستان … به یک مرحله تعیین کننده رسیده است.” او در ادامه آشکارا اظهارداشت که “نهادهای امنیتی پاکستان کشور ما را اشغال کرده است” و “هدف ما آزادی وطن و تطبیق قانون الهی در آن است.” در یک جمع بندی کلی، به نظر می رسد تحریک طالبان پاکستان روی روایت دو نکته ای مقاومت در افغانستان؛ “آزادی وطن و تطبیق قانون الهی” قصد دارد فعالیت های خود را تشدید کند. این امر تأثیر احتمالی ترویکا بر چشم انداز تهدید تروریستی در پاکستان می رساند. از سال 2021، تعداد حملات تروریستی در پاکستان هر سال به طور مداوم افزایش یافته است. این امر احتمالاً با سه تغییر احتمالی در سال 2024 ادامه خواهد یافت. یک، تعداد اتباع افغان که در حملات تروریستی در پاکستان شرکت می کنند ممکن است افزایش یابد – در اینجا بمب گذاری انتحاری علیه پرسنل نظامی در سال 2023 در بنو توسط افغان ها را به خاطر داریم. دوم، القاعده با توجه به تمایل این گروه به حملات پرمخاطب، ممکن است تحریک طالبان پاکستان را برای انجام چنین حملاتی آموزش دهد. سه، با توجه به اینکه مربیان ارشد القاعده و طالبان اعضای تحریک طالبان پاکستان را آموزش خواهند داد، احتمالاً کیفیت و پیچیدگی حملات در سال 2024 افزایش می یابد.
حوزه دیگری که احتمال دارد تحت تاثیر ترویکا قرار بگیرد، نفوذ است. در اوایل دهه نود میلادی، القاعده در نهادهای آموزشی پاکستان از قبیل دانشگاه کراچی و پنجاب برای جذب جوانان تحصیل کرده نفوذ کرد. این شبکه های استخدام در دانشگاه ها ممکن است دوباره در پاکستان فعال شوند.
همچنان، تحریک طالبان پاکستان برای اطلاع از آخرین برنامهریزیهای دولت در مبارزه با تروریسم، ممکن است مانند طالبان در افغانستان، تلاش کند تا به بخشهای دولتی، از جمله نهادهای استخباراتی نفوذ کند.سومین و مهمترین بعد نفوذ، نفوذ در نهادهای نظامی است که در اواخر دهه نود القاعده در پاکستان انجام داد. شاید لازم به ذکر باشد که آخرین اقدام تروریستی القاعده در سال 2014 در کراچی بود، زمانی که گروهی از افسران نیروی دریایی تلاش کردند یک ناوچه نیروی دریایی را ربوده و با یک کشتی آمریکایی در دریاهای آزاد برخورد کنند.القاعده از دهه هشتاد تا سال 2001 تا حدودی در پاکستان آزادانه فعالیت داشت و یک شبکه پیچیده از داوطلبان ملکی را در بسیاری از شهرهای پاکستان ایجاد کرد که در زمینه های جمع آوری منابع مالی، جذب افراد داوطلب، و دادن پناهگاه به اعضای این گروه فعال بود. ممکن است القاعده دوباره با این شبکه ها تماس بگیرد و آنها را فعال بسازد. مانند این، تعدادی سازمان های شبه نظامی در دهه 80 در پاکستان وجود داشت، نظیر حرکت المجاهدین، لشکر طیبه، و غیره، که با القاعده همدردی داشتند و این روزها چندان فعال نمی باشند. القاعده ممکن است باردیگر با سازمان های شبه نظامی یاد شده تماس برقرار کند و حمایت آنها را برای همکاری با تی تی پی جلب کند. در نهایت، هردو طالبان و القاعده به خاطر کاروزار پروپاگندای با کیفیت شان مشهور اند. بال رسانه ای تحریک طالبان پاکستان فاقد این ظرافت است. در روشنایی رهنمود طالبان و القاعده، احتمال دارد شاهد بهبود قابل ملاحظه ای در کیفیت پروپاگندای تحریک طالبان پاکستان باشیم.سون تزو می گوید، “اگر شما خود و دشمنانتان را بشناسید، از نتایح حاصله از صدها جنگ نباید هراسی داشته باشید.” با تاسف باید گفت به نظر می رسد پاکستان در ارزیابی جمعی توانایی های تحریک طالبان پاکستان با حمایت طالبان افغانستان و القاعده اشتباه می کند.
منبع: نشریه راه عدالت، شماره 13
