حق آموزش یکی از حقوق اساسی بشر است که در ماده 26 اعلامیه جهانی حقوق بشر، مواد 28 و 29 کنوانسیون حقوق کودک ، ماده 13 میثاق بین المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، ماده ۱۰ کنوانسیون رفع هرگونه تبعیض علیه زنان و در ماده ۲۴ کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت، و سایر اسناد بین المللی حقوق بشر مورد تاکید قرار گرفته است. بر اساس این حق، همه کودکان در جهان باید دسترسی برابر به آموزش داشته باشند. اما افغانستان تنها کشور در جهان است که زنان در آن از حق تحصیل محروم هستند.
پس از تسلط طالبان بر افغانستان، دختران از صنف ششم به بالا از حق تحصیل محروم شدند و طالبان ظالمانه درهای مکاتب را به روی دختران بستند.
در 23 مارچ 2022، در اولین روز از سال تحصیلی جدید، در حالی که هزاران دختر با شادی و امید به دروازه مکتب رسیده بودند، طالبان از وعده خود مبنی بر اجازه رفتن دختران به مکتب منصرف شدند و دختران با چشمان اشکبار به خانه برگشتند. اکنون بیش از 15 ماه است که دروازه مکتب به روی دختران بسته است و دختران بالای 12 سال با یاس و نا امیدی چشم به آیندهای نامعلوم دوخته اند. همچنین در تازهترین فرمان غیرانسانی، غیر اسلامی و غیرقانونی طالبان تحصیل دختران در دانشگاههای دولتی و خصوصی نیز ممنوع اعلام شد و امیدها و آرزوهای میلیونها دختر به یاس مبدل گردید.
طالبان به بهانه تطبیق شریعت اسلامی، دختران را از تحصیل در مکاتب و دانشگاهها محروم کرده اند. این در حالی است که در تمام کشورهای اسلامی دختران بدون هیچ مانعی به مکتب و دانشگاه می روند و در بسیاری از آموزههای دینی تحصیل علم بر زن و مرد فرض دانسته شده و به فراگیری آن تاکید شده است.
بر اساس آمار صندوق کودکان ملل متحد، از زمانی که طالبان به قدرت رسیده اند، 850 هزار دختر بالای صنف ششم از تحصیل محروم شده اند. اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد در بیانیه ای تصمیم طالبان در محرومیت زنان و دختران از حق تحصیل را محکوم کردند. این اقدام طالبان نه تنها با واکنش های شدید در داخل افغانستان روبرو شد، بلکه شماری از نهادهای حقوق بشری و شماری از کشورهای غربی نیز این اقدام طالبان را محکوم کرده و آن را نقض حقوق بشر خواندند.
محرومیت دختران از تحصیل پیامدهای ویرانگر فردی، اجتماعی و اقتصادی برای افغانستان دارد. به گفته یونیسف، این تصمیم طالبان نه تنها حقوق اولیه دختران برای تحصیل را نقض میکند، بلکه آنها را در معرض اضطراب شدید و خطر بیشتر استثمار و سوء استفاده از جمله قاچاق کودکان، ازدواج زیر سن و ازدواج اجباری قرار میدهد. یکی از زیانهای جبران ناپذیری که محرومیت دختران از تحصیل بر جامعه افغانستان وارد میکند این است که پس از این هیچ دختری نمیتواند وارد دانشگاه شود و دانش و تخصص کسب نماید و جامعه از متخصصان زن تهی خواهد شد.
در واقع افغانستان از استعداد، دانش، تخصص و تجربه نیمی از جمعیت خود محروم میشود و جلو پیشرفت و توسعه را در نسل آینده خواهد گرفت. جامعه ما بیسواد و عقبمانده خواهد ماند و این یک فاجعه بزرگ برای افغانستان است.
همچنین تحلیل صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد نشان میدهد که طی یک سال گذشته با محرومیت از تحصیل دختران، اقتصاد افغانستان حداقل 500 میلیون دالر زیان دیده است. بر اساس گزارش یونیسف، محرومیت دختران در افغانستان از حق تحصیل، تأثیر مخربی بر اقتصاد کشور داشته و دور نگه داشتن دختران از تحصیل 2.5 درصد تولید ناخالص داخلی افغانستان را به همراه داشته است.
بر اساس آنچه بیان شد، طالبان اساسیترین قواعد حقوقبشری را که در مهمترین اسناد بین المللی که مورد پذیرش اکثر کشورهای جهان است را نسبت به زنان افغانستان نقض کرده اند. همه این قواعد نقض شده از جمله تعهدات عام بین المللی کشورها و غیر قابل نقض میباشند. برای جلوگیری از نقض آشکار قواعد آمره بین المللی حقوق بشری که جزو ارزشهای پذیرفتهشده ، جهانشمول و غیرقابل عدول میباشند، جامعه جهانی از جمله سازمان ملل متحد، نهادهای حقوق بشری و دولتهای عضو باید اقدامات عملی و موثر و قابل اجرا را برای توقف نقض حقوق زنان توسط طالبان روی دست گیرند و به طور متحدانه از طرق مختلف دیپلماتیک ، سیاسی و اقتصادی بر طالبان فشار آورند تا حقوق بشری زنان را به رسمیت بشناسند و از نقض آن خودداری نمایند.
از این رو جامعه جهانی بر اساس تعهدات خود در اسناد حقوق بشری باید جلوی نقض حقوق اولیه بشر توسط طالبان را گرفته و از زنان و دختران افغان برای دستیابی به حقوق اولیه خود به ویژه حق تحصیل حمایت کند. متاسفانه مماشات و تعامل برخی کشورهای منطقه و جهان با این گروه، آن را در شدت ستم بر تمام مردم افغانستان بهخصوص زنان جریتر ساخته است. ما مجدانه از همه کشورها میخواهیم که حقوق اساسی مردم افغانستان نادیده نگیرند و از هرگونه کمک و تعامل حمایتگرانه از این گروه تروریستی پایان دهند. کشورهای آزاد جهان اگر نمیتوانند از زنان و دختران افغانستان حمایت کنند، حداقل از دشمنان آزادی و دشمنان ارزشهای انسانی حمایت نکنند.
همچنین بر همه زنان و مردان آگاه و آزاده که وجدان بیدار دارند در داخل و خارج از افغانستان و تمام جهان واجب است که علیه این ظلم و بی عدالتی و جفای نابخشودنی که گروه متحجر و زنستیز طالبان به جامعه و نسلهای افغانستان روا میدارد قیام نمایند و با هر وسیله ممکن جلوی این جنایت را بگیرند.
کمیته زنان و حقوق بشر حزب عدالت و آزادی